„Każdy człowiek posiada wewnętrzną siłę popychającą go do rozwoju. Siły tej nie można powstrzymać, ale dziecko, by ją zużytkować potrzebuje pomocy dorosłych”. (M. Montessori)
Maria Montessori – włoska lekarka, pedagog, reformatorka wychowania przedszkolnego i wczesnoszkolnego.
Urodziła się w 1870 roku w Chiaravalle koło Ancony we Włoszech. Była jedynym dzieckiem Renildy Stoppomi Montessori, starannie wykształconej, wyzwolonej kobiety i Alessandro Montessoriego, byłego oficera, który po wystąpieniu z armii został urzędnikiem państwowym. Matka Marii, przestrzegająca surowej dyscypliny w domu, stale zwracała córce uwagę na wartość ciężkiej pracy i konieczność pomocy ludziom. Z tego powodu mała Maria musiała codziennie robić na drutach odzienie dla ubogich.
W wieku sześciu lat rozpoczęła naukę w szkole publicznej gdzie zdobywała nagrody za dobre zachowanie. Bardzo lubiła się uczyć, a chociaż nie była wzorową uczennicą, wszystkie egzaminy zdawała pomyślnie. Po ukończeniu sześcioletniej szkoły podstawowej kontynuowała naukę w przyrodniczo – technicznej szkole dla chłopców.
Wbrew woli, przede wszystkim swojego ojca, studiowała medycynę na włoskim uniwersytecie i w 1896 roku jako pierwsza Włoszka otrzymała tytuł lekarza, kończąc studia z wyróżnieniem. Podczas swej praktyki medycznej Montessori zainteresowała się dziećmi, którym nauka sprawiała trudności. W tym celu studiowała, m.in. pisma francuskich pedagogów: Jeana Itarda, który jako pierwszy stosował bodźce sensoryczne w pracy z dziećmi upośledzonymi oraz Gasparda Seguina, który uczył swoich podopiecznych czytać i pisać, stosując ćwiczenia fizyczne pobudzające percepcję dzieci.
W latach 1897-1898 Montessori studiowała pedagogikę i antropologię na uniwersytecie w Rzymie. Publikowała artykuły pisane z doktorem Giuseppe Montesano i wygłaszała odczyty na tak różnorodne tematy, jak wojna i pokój, prawa kobiet i edukacja.
W 1900 roku została mianowana dyrektorem Szkoły Ortofrenicznej, placówki metodycznej dla nauczycieli. Wypracowała nowatorskie metody nauczania dzieci upośledzonych.
W 1901 roku opuściła instytut, aby kontynuować studia. Równocześnie wykładała na uniwersytecie w Rzymie nauki przyrodnicze i medycynę.
6 stycznia 1907 roku otworzyła w San Lorenzo, ubogiej dzielnicy Rzymu, Casa dei Bambini (Dom Dzieci) – zakład wychowawczy dla dzieci w wieku przedszkolnym. Zaskakujące sukcesy, jakie osiągnęła w pracy z dziećmi i rosnące zainteresowanie nową metodą pedagogiczną sprawiło, że zaczęto zakładać podobne placówki w innych krajach europejskich i Stanach Zjednoczonych.
Maria Montessori przekazywała swoją wiedzę na wielu międzynarodowych kursach. Publikowała również swoje główne myśli.
W 1916 roku przeniosła się do Barcelony i założyła tam dom dla dzieci mieszkających przy kościele, przejmując nad nimi opiekę pedagogiczną. Na całym świecie przybywało przedszkoli i szkół Montessori. Obszar wpływów jej pedagogiki rozciągał się od Europy poprzez Stany Zjednoczone oraz do Indii
i Japonii.
Niezmordowanie działająca i podróżująca Maria Montessori walczyła w latach dwudziestych o zachowanie pokoju. W budzących ogromne zainteresowanie wykładach podkreślała, że pokój i wychowanie są ze sobą powiązane.
Wraz z nadejściem socjalizmu narodowego w Niemczech oraz po zwycięstwie faszystów w Hiszpanii jej dotychczasowa praca w tych krajach została zniszczona. Szkoły Montessori zostały też oficjalnie zakazane w faszystowskich Włoszech, a jej książki palono.
W 1936 roku musiała uciekać z Barcelony i przeniosła się do Amsterdamu. Trzy lata później, wraz z synem Mario, osiedliła się w Indiach. W tym czasie rozwinął się hinduski nurt pedagogiki Montessori.
Po zakończeniu działań wojennych Maria Montessori ponownie podjęła wysiłki
w celu odrodzenia ruchu społecznego na rzecz swojej metody. Zaowocowały one reaktywowaniem starych i powoływaniem nowych stowarzyszeń, ośrodków szkoleniowych, przedszkoli i szkół montessoriańskich.
W osiemdziesiąte urodziny Marii Montessori zorganizowano spotkanie poświęcone zagadnieniom jej pedagogiki. Przerodziło się ono w międzynarodową konferencję, podczas której wygłosiła trzy wykłady. Zawarła w nich wszystkie podstawowe idee swojej teorii. Sformułowała też słynne zdanie stanowiące podstawową zasadę wychowania Montessori:
„Pomóż mi zrobić to samodzielnie”.
Maria Montessori zmarła 6 maja 1952 roku w Noordwijk w Holandii. Od czasu jej śmierci Amsterdam jest siedzibą Międzynarodowego Stowarzyszenia Montessori (AMI), koordynującą działalność placówek i stowarzyszeń montessoriańskich na świecie oraz zajmującą się kształceniem nauczycieli.
Maria Montessori była wyróżniana najwyższymi odznaczeniami przyznawanymi przez rządy i uniwersytety wielu krajów za osiągnięcia pedagogiczne zawarte w ideach metody wychowawczej. Przyznano jej min. in. tytuł doktora honoris causa uniwersytetów w Sorbonie i w Amsterdamie, Krzyż Legii Honorowej, nominowano ją trzykrotnie do pokojowej Nagrody Nobla.
Jej działalność pedagogiczną popierali i błogosławili papieże: Benedykt XV, Pius X, Pius XII, Paweł VI.
W setną rocznicę urodzin Marii Montessori papież Paweł VI podkreślił w swoim wystąpieniu, że „tajemnicy jej sukcesów, a w pewnym sensie samych korzeni jej osiągnięć naukowych doszukiwać się należy w jej duszy, czyli w tej szczególnej wrażliwości duchowej i jednocześnie kobiecej, która umożliwiła jej dokonanie „przełomowego odkrycia” dziecka i pozwoliła zbudować na tej podstawie oryginalny system wychowawczy” (Insegnamenti di Paolo VI). Słowa te przypomniał przed konferencją w Pekinie papież Jan Paweł II.
