NAUCZANIE MONTESSORIAŃSKIE
„Pomóż mi zrobić to samodzielnie”
to prośba dziecka skierowana do Marii Montessori stała się główną ideą koncepcji wychowania.
W naszej szkole, w klasach prowadzonych metodą Marii Montessori, nauczanie odbywa się na dwóch poziomach: drugim i trzecim. Pierwszy poziom edukacji montessoriańskiej prowadzony jest w przedszkolu i obejmuje dzieci w wieku 3 – 5 lat.
Na II poziomie w jednej klasie przebywają dzieci w wieku 6 – 8 lat. Obecnie jest sześć klas II poziomu (M-4, M-5, M-6, M-7, M-9, M-11).
Poziom III to sześć klas (M-1, M-2, M-3, M-8, M-10, M-12). Uczą się tam dzieci 9 – 11 letnie.
Struktura organizacyjna grupy zbliżona jest do struktury wielodzietnej rodziny lub do kontaktów z innymi dziećmi na placach zabaw. Dziecko przebywając na każdym poziomie 3 lata zajmuje pozycję najmłodszego, młodszego, starszego, najstarszego, co umożliwia mu bogate kontakty społeczne.
Dla uczniów kończących III poziom nauczania (w nauczaniu tradycyjnym jest to klasa V) tworzy się klasę VI.
W grupach Montessori nauczanie charakterystyczne dla systemu klasowo – lekcyjnego zniwelowane jest na rzecz samodzielnego uczenia się. Następuje przeniesienie akcentu z procesu nauczania na proces uczenia się. Jest to uczenie skoncentrowane na uczniu, a nie na nauczycielu. Dominującą formą uczenia się stanowi samodzielne zdobywanie doświadczeń i wiedzy poprzez wykorzystywanie materiałów, eksperymentowanie i próby.
Czynnikiem rozwoju i podstawą wychowania jest aktywność dziecka. Jest ona zdaniem Marii Montessori – naturalną potrzebą dziecka, a zarazem oznaką i warunkiem rozwoju. Nikt nie może rosnąć za dziecko, to ono samo buduje siebie, swoje człowieczeństwo, dąży do niezależności od dorosłych. Aktywność i rozwój dziecka mogą dokonywać się w odpowiednio zorganizowanym otoczeniu, dostosowanym do jego właściwości psychofizycznych dziecka.
Na otoczenie to składają się następujące elementy:
1. Urządzenie klasy gwarantuje mnogość propozycji, uwzględnia potrzebę ruchu, dobre samopoczucie dziecka i jego bezpieczeństwo. Każde dziecko ma swoje miejsce: stolik z kwiatkiem, którym się opiekuje, dywanik do pracy, rozkładany na podłodze w razie potrzeby.
2. Materiał dydaktyczny: służący odkrywaniu i przyswajaniu treści przyporządkowany jest następującym dziedzinom wychowania: kształcenie zmysłów, przygotowanie do życia społecznego, edukacja językowa, matematyczna, kosmiczna, artystyczna. Materiał dydaktyczny pobudza wrażliwość dziecka na kształt, kolor, dźwięk, dotyk oraz wywołuje zjawisko polaryzacji uwagi. Dziecko wyrażając siebie poprzez ruch początkowo potrzebuje wielu doświadczeń zmysłowo-ruchowych i trenuje swoje zmysły działając na przedmiotach. Samo wybiera przedmiot i pozostaje przy nim tak długo, jak długo potrzebuje.
3. Materiał rozwojowy jest wierny określonym regułom. Należą do nich:
– stopniowanie trudności;
– przechodzenie od materiału konkretnego do bardziej abstrakcyjnego;
– budzenie ciekawości i zainteresowań dziecka;
– wyzwalanie różnych form aktywności;
– kontrola błędów umożliwiająca dziecku samodzielne poszukiwanie; rozwiązań, czerpanie radości z sukcesu.
4. Osoba nauczyciela, który jest inicjatorem i pomocnikiem dla dziecka w jego rozwoju i podejmowanych formach aktywności. Podąża za dzieckiem, wnikliwie je obserwuje i poznaje. Nie narzuca swej woli – zadaniem jego jest stworzenie atmosfery, w której dziecko może bez przeszkód pracować nad wybranym zadaniem. Relacje między nauczycielem, a uczniem mają charakter podmiotowy, są oparte na wzajemnym szacunku, a nie na władzy i biernym posłuszeństwie.
Proces wychowania odbywa się zgodnie z następującymi zasadami:
- zasada indywidualizacji;
- zasada samodzielności;
- zasada wolnego wyboru, aktywności (przedmiotu, miejsca pracy, czasu);
- zasada izolacji trudności;
- zasada ograniczenia;
- zasada ładu i porządku.
Praca szkolna opiera się na tzw. wolnej pracy. Wynika to z zasady wolności. Dziecko ma czas poznawania siebie i swych możliwości poprzez gromadzenie doświadczeń, ćwiczenia siły decydowania, stawania się samodzielnym, wytrwałym i odpowiedzialnym. Mając też swobodę wyboru własnej pracy, wykonywania jej we własnym tempie zdobywa pewność siebie, jego motywacja staje się przygodą odkrywania i radością osiągnięć. Jest to uczenie się w wolności, która ma swoje granice, zakreślone prawem do wolności innych osób. Po wolnej pracy są wspólne lekcje, na których opracowywane są określone tematy i wprowadzane nowe treści przewidziane planem nauczania. W szkole nie stawia się ocen. Zadaniem nauczyciela jest dokładna i wnikliwa obserwacja ucznia i notowanie jej wyników.
Zajęcia na II poziomie prowadzi jeden nauczyciel i odbywają się one w godzinach 9:00 – 13:30. Natomiast na III poziomie oprócz pracy z nauczycielem – wychowawcą uczniowie mają zajęcia z nauczycielami specjalistami. Dzieci lubią taką szkołę, „cieszą się z następnego dnia”, chętnie przychodzą do niej i chętnie się w niej uczą.
